Masterclass Bas Haring: ‘Welke rol speelt de natuur in onze economie’

In het kader van 100 jaar Zuiderzeewet organiseerde Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk een reeks van Masterclasses met als doel ons denken over oplossingen voor een vitaal en gezond IJsselmeer te vergroten. Vorig jaar nam Mark Mieras ons mee in de impact die natuur heeft op onze hersenen en ging Matthijs Schouten in op de vraag ´wie is die Zuiderzee?'. Gisteren sloot Bas Haring deze reeks af op forteiland Pampus en stelde pittige metaforen en aannames ter discussie over biodiversiteit. Een gezelschap van partners en stakeholders stelde kritische vragen over de filosofische insteek die Bas gaf over het verdwijnen van soorten en het verschralen van de natuur. Bas vroeg zich hardop af of het afnemen van biodiversiteit directe gevolgen heeft voor ons als mens. Hij constateerde dat het vaak ontbreekt aan ‘ blijmoedigheid’ en dat veranderingen op zich de mens vaak angstig maakt. De vraag is of die angst terecht is. ‘Wees niet alleen verdrietig om wat er verdwijnt,' aldus Bas 'maar ook blij met de goede dingen die deze veranderingen met zich meebrengen’. Los van zijn wetenschappelijke, filosofische benadering heeft hij als natuurliefhebber ook zorgen om bijvoorbeeld de klimaatveranderingen, maar ziet hij daarnaast meerwaarde voor de mens in een veranderend landschap, door het aanbrengen van ‘natuurlijke elementen’. Dit geeft ons namelijk een goed gevoel. Hij sloot zijn betoog af met de wens dat de invloeden van klimaatveranderingen grote consequenties heeft voor de biodiversiteit, maar roept op om niet te perfectionistisch vanuit de ecologie te blijven kijken en veranderingen positief te omarmen.

Eerste zand voor Vismigratierivier Afsluitdijk

Kranen en shovels breiden op dit moment de Afsluitdijk een stukje uit met een berg zand aan de Waddenzeekant. Ter hoogte van het Kazemattenmuseum maken ze het werkterrein van de Vismigratierivier. Dit is nodig om ruimte te maken voor het bouwen van een opening in de Afsluitdijk, zodat vissen straks vrij kunnen zwemmen tussen zout en zoet water. De opening in de Afsluitdijk is een belangrijk deel van de Vismigratierivier. Vanaf 2023 kunnen vissen via een kilometerslange rivier ongehinderd van de Waddenzee naar het IJsselmeer zwemmen. Met het eerste zand zijn de voorbereidingen voor de bouw van de Vismigratierivier nu zichtbaar. Lees meer over project Vismigratierivier op de website

Team Vismigratierivier aanwezig bij Swimway Conferentie in Hamburg

Swimway is groter dan Waddenzee Als er iets duidelijk is geworden tijdens de eerste dag van de Swimway Conferentie op 24 september in Hamburg is dat de Swimway niet ophoudt bij de Waddenzee. Dus moet de aandacht ook uitgaan naar de Noordzee en Atlantische Oceaan en dichterbij via de zoet-zout-overgangen landinwaarts of via het Rijnstroomgebied. En als als er dan toch gesproken wordt over ‘connectiviteit’, zoals een vrije vispassage in de Afsluitdijk, dan mag de verbinding met de leefomgeving van de verschillende migrerende vissoorten (vanuit onder andere het Blauwe Hart van Nederland), de habitat van de vaste bewoners van de Waddenzee en de mens en zijn activiteiten niet worden vergeten. Alles heeft met alles te maken: geïsoleerde en locatiegebonden oplossingen gaan niet het verschil maken. Maatregelen die in elkaars verlengde liggen, langs de Swimway, doen dat wel. Team Vismigratierivier was aanwezig bij de conferentie die georganiseerd is door de SWIMWAY Group van de Trilaterale Waddenzee Samenwerking met het Common Wadden Sea Secretariat. Deelnemers uit Nederland, Duitsland en Denemarken, maar ook uit België en Groot-Brittannië, spraken drie dagen over de (inter)nationale zwemroutes en de knelpunten die trekvissen ondervinden als ze via de Waddenzee landinwaarts trekken of juist het ruime sop kiezen. Ook richtte de internationale conferentie zich op genomen beheersmaatregelen, monitoring en wetenschappelijk onderzoek en de resultaten daarvan. Wetenschappers, managers, beleidsmakers, NGO's en andere betrokkenen bij vis(migratie) in kustgebieden wisselden kennis uit, keken waar ze kunnen samenwerken en dachten na hoe ze stakeholders en overheden kunnen betrekken bij hun werk. Team Vismigratierivier was aanwezig om de internationale deelnemers kennis te laten maken met de Vismigratierivier, die vanaf volgend voorjaar wordt aangelegd bij Kornwerderzand, Afsluitdijk. Zo sprak Katja Philippart (NIOZ, Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee) over concepten en ideeën voor het monitoren van vismigratie. Wouter van der Heij van de Waddenvereniging (één van de initiatiefnemers van de Vismigratierivier) over hoe 150 jaar onderzoek naar en de publieke bekendheid met de flyway als voorbeeld kan dienen voor het onderwaterleven in de Waddenzee. En Jeroen Huisman van Van Hall Larenstein liet ons de resultaten zien van 17 jaar onderzoek bij het gemaal van Roptazijl, waar tevens een vispassage is gevestigd. Alledrie zijn betrokken bij het ontwerpen of de uitvoering van de Vismigratierivier, die in het Waddengebied als één van de grotere investeringsmaatregelen geldt voor vismigratie van zoet naar zout en vice versa. Kijk hier voor meer informatie

De Visdief

Het IJsselmeergebied is één van de grootste zoetwaterecosystemen van Europa. Het is van internationaal belang voor met name visetende watervogels, zoals de visdief. De visdief broedt met grote aantallen in het IJsselmeergebied, zoals op de Kreupel (2.500 broedparen in 2017) en de Markerwadden (1.800 broedparen in 2017). In totaal nestelen er zo’n 15.000 broedparen in ons land. Hoe herken je een visdief? De visdief behoort tot de sternen familie. De rug en vleugels van de visdief zijn zilvergrijs. Visdieven hebben een zwarte kopkap die doorloopt tot in de nek. De buitenste handpennen zijn iets donkerder waardoor er - vooral in de zomer - een donkere wig op de boven vleugel ontstaat. De visdief lijkt sterk op de noordse stern, maar heeft een langere snavel en hals, bredere vleugels, langere poten en meestal een zwarte punt aan de oranjerode snavel. De noordse stern is gebonden aan zout water en zul je bij het IJsselmeer niet snel zien. De visdief gedijt zowel in zoet als zout water en is een veel geziene vogel in het IJsselmeergebied. Kolonievogel Visdieven, visdiefkuikens broeden in kolonies en bij voorkeur op eilandjes en andere voor grondpredatoren moeilijk bereikbare plaatsen met een vrijwel kale tot grazige bodem. Ze eten graag kleine rondvis zoals de spiering, die meestal duikend bemachtigd wordt. Bij gebrek schakelen ze over op kleine platvis, garnalen, en kikkervisjes. De spieringstand is op dit moment helaas niet stabiel in het IJsselmeer en fluctueert ieder jaar sterk. ‘Onze’ visdieven overwinteren langs de West-Afrikaanse kust, van Mauritanië tot Nigeria. Herstel nodig In de jaren '50 van de vorige eeuw broedden er zo’n 50.000 paar visdieven in Nederland. In de jaren zestig stortte de populatie in vooral door lozing van landbouwbestrijdingsmiddelen tot zo'n 5.000 broedparen. Na een verbod volgde een herstel, maar de laatste jaren neemt de populatie helaas weer licht in aantal af. Het IJsselmeergebied is als Natura2000-gebied aangewezen, waarmee doelen zijn vastgesteld voor behoud en herstel van vogelpopulaties, waaronder de visdief. Herstel van het systeem is nodig om deze instandhoudingsdoelen te kunnen halen. Het IJsselmeer en Markermeer zijn omgeven door dijken. Het ontbreekt grotendeels aan natuurlijke land water overgangen, evenals de verbindingen met het achterland en zoute wateren. Ook het tegennatuurlijk peilbeheer in het IJsselmeer leidt tot overbevissing en dus tot een slechte voedselsituatie. Leefgebied verbeteren Vogelbescherming Nederland werkt samen met vele partners zoals in de Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk aan het verbeteren van het leefgebied van de visdief. Met steun van de Nationale Postcode Loterij werken we actief aan het verduurzamen van de visserij en het verbeteren van de land water overgangen ten behoeve van een betere visstand in het IJsselmeer en daarmee een betere voedselsituatie voor de visdief. Vorig jaar ontving Vogelbescherming een bedrag van € 4.158,50 van zwemevent rond Pampus voor de aanleg en het beheer van eilandjes bij de Eemmonding voor de visdief.