Zandwinning

Door de afbouw van zandwinning in het Waddengebied, Eems/Dollard en de rivieren, wordt het IJsselmeergebied (inclusief Markermeer en randmeren) als een steeds belangrijker bron voor zandwinning gezien, naast de Noordzee. De vraag naar zand uit het IJsselmeergebied neemt toe:

• In 2019 was 33% van het gewonnen zand afkomstig uit het IJsselmeergebied (voorheen 22%).
• De zandwinbranche verwacht jaarlijks, in plaats van 12-16 miljoen m³, 17 miljoen m³ zand nodig te hebben en ziet het IJsselmeergebied als beste bron.
• Een scenariostudie van Witteveen+Bos (2023) schat de vraag tot 2050 op 16-19 miljoen m³ per jaar.

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) startte in 2022 de voorbereiding voor een nieuwe zandwinstrategie. In 2023 werden drie alternatieven besproken met stakeholders:

1. Geen zandwinning in het IJsselmeergebied.
2. Zandwinning alleen voor gebiedsdoelen (zoals natuurontwikkeling).
3. Maximale zandwinning voor de nationale vraag, met twee varianten:

• verspreid en ondiep winnen
• diep en geconcentreerd winnen.

Naar aanleiding van de reacties op de Nota Reikwijdte en Detailniveau (NRD), onder andere van CBHN, werd dit beleidsproces in september 2024 gepauzeerd. Hierdoor blijft het oude beleid van kracht, waarin nauwelijks eisen worden gesteld om schade aan kwetsbare natuurwaarden te voorkomen.

Standpunt CBHN
Verbod als uitgangpunt: Nee, tenzij…
Door de toenemende vraag naar zand uit het IJsselmeergebied, de impact van ontgrondingen op waterbodem en -leven, op rust- en foerageergebieden en het ontbreken van natuurbeschermende voorschriften in vergunningen, hanteert de coalitie de ‘Nee, tenzij…-benadering’:
CBHN is tegen zandwinning, tenzij onomstotelijk is aangetoond dat:

• er geen significante ecologische schade optreedt
• de activiteit bijdraagt aan natuurherstel, recreatiemogelijkheden en verduurzaming
• er een breed draagvlak is onder belanghebbenden.

Daarbij pleit de coalitie voor meer aandacht en inzet van de overheid om alternatieve duurzame bouwstoffen te ontwikkelen en in te zetten.

Foto: Nota Programma Zandwinning IJsselmeergebied 2025-2050 van het Ministerie van I&W