Jeugd en natuur: toekomst voor het IJsselmeergebied
Het IJsselmeergebied, het Blauwe Hart van Nederland, bruist van de ambities en ontwikkelingen op het gebied van natuur, landschap, recreatie, visserij, verstedelijking, energietransitie en zoetwatervoorziening. Om de ambities in het Blauwe Hart in 2050 te kunnen realiseren, is jong bloed nodig tot in alle haarvaten van de meer dan 60 betrokken organisaties. Er lopen diverse initiatieven om te komen tot verjonging van het IJsselmeergebied-netwerk.
Rijkswaterstaat (RWS) is een belangrijke speler in het IJsselmeergebied. De website van RWS richt zich nadrukkelijk ook op de jeugd. In op jongeren afgestemd taalgebruik wordt uitgelegd dat RWS als grootste natuurbeheerder samen met de waterschappen verantwoordelijk is voor een goede waterkwaliteit en een gevarieerde natuur. Die natuur moet dan wel zo sterk zijn dat het de vele andere functies in het gebied kan blijven dragen zonder in te storten. RWS werkt in dit geval vooral aan de ecologische basis met daarin de juiste voedselvoorraad voor de dieren die op en rond de grote meren leven: de tasty five. Sylvia de Bres, communicatieregisseur bij RWS vertelt: ‘Met de tasty five en de big five richten we ons vooral – maar zeker niet alleen – op de jeugd.
Hoe betrek je hen op een toegankelijke manier bij deze opgave voor waterkwaliteit en natuur?
Een opgave waar niet alleen wij, maar iedereen die woont, werkt en recreëert in het IJsselmeergebied belang bij heeft. Juist de jonge generatie kan hierin een rol pakken. Als wij hen kunnen interesseren en betrekken bij onze activiteiten, kunnen we nieuwe energie en inzichten toevoegen aan ons werk. Hoe je ze bereikt is een van de hamvragen. Omdat jongeren meer op social media communiceren, zetten we ook juist hierop in. ’Maak eens kennis met de big en tasty en kijk op Bijzondere dieren IJsselmeergebied | Rijkswaterstaat wat de tasty five hier zelf over vertelt!’
Tasty five: onmisbaar in het ecosysteem
In het IJsselmeergebied leven de tasty five: vijf belangrijke voedselbronnen voor de grotere dieren in het gebied én zuiveraars van het water: de watervlo, rode muggenlarve, quaggamossel, spiering en waterplant. Ze zijn onmisbaar voor het ecosysteem. ‘Als er bijvoorbeeld maar één soort watervlo in het gebied leeft, is dit niet genoeg om het ecosysteem compleet te maken’, vertelt De Bres. ‘Een biodivers ecosysteem is een robuust ecosysteem. Als je maar één soort watervlo hebt en er gebeurt iets met die soort, dan heb je meteen helemaal geen watervlooien meer. En omdat de watervlo zo’n belangrijke rol speelt in het voedselweb, is dan meteen het hele ecosysteem in gevaar. De watervlo is overigens niet alleen een belangrijke voedselbron, maar vertelt ons ook iets over de kwaliteit van het water. Zodra de waterkwaliteit terugloopt, gaat hij dood en ontstaan bij muggenlarven bijvoorbeeld afwijkingen in de kaken.’ Een andere tasty five-soort is de spiering; een lekkernij voor menig vogel in het IJsselmeergebied. De spiering is een kwetsbare vis: ze zijn gevoelig voor temperatuurstijging in het water en de mannetjes overlijden na de paring. Zij spoelen dan massaal aan op de kust. De Bres: ‘Dat is een natuurlijk verschijnsel, maar helaas gaan er op dit moment meer spieringen dood dan erbij komen, omdat er momenteel onvoldoende voedsel in het water zit. Om genoeg jonge spieringen, meer én gezonde soorten watervlooien en andere tasty five – voedselbronnen in het gebied te hebben, moeten er dus wel genoeg soorten – biodiversiteit – in het water zitten.
1. De rode muggenlarve. De rode muggenlarve verstopt zich meestal in een laagje modder of tussen waterplanten voor zijn vijanden.
2. De waterplant. Waterplanten zijn onmisbaar in het IJsselmeergebied. Zo nemen ze voedingsstoffen op uit het water en gaan de groei van blauwalg tegen. Ze zijn een graadmeter voor de ecologische waterkwaliteit.
3. De watervlo. De watervlo behoort tot de kreeftachtigen en is vooral voor jonge vissen een belangrijke voedselbron.
4. De quaggamossel. Quaggamossels filteren liters water in het IJsselmeergebied. Voor vogels die in het IJsselmeergebied overwinteren, is deze mossel één van de belangrijkste voedselbronnen.
5. De spiering. De spiering wordt door zijn kenmerkende komkommergeur ook wel de ‘komkommervis’ genoemd. Als leefgebied heeft de spiering schoon, zuurstofrijk water nodig dat niet te warm is.
Big five en klimaatverandering
Naast de tasty five bevinden de big five zich in het IJsselmeergebied. Dit zijn dieren die, door in het gebied te leven, een belangrijke graadmeter zijn voor de ecologische kwaliteit en kwaliteit van het leefgebied: de zeearend, paling, grote karekiet, otter en snoek. De Bres: ‘De otter is decennialang weggeweest en is nu weer terug omdat we de waterkwaliteit hebben verbeterd. Dat maakt duidelijk dat er de afgelopen jaren al veel werk is verzet. Lees ook hùn verhalen: Bijzondere dieren IJsselmeergebied | Rijkswaterstaat en download het memoryspel.